Η Επιτροπή Απασχόλησης του Ευρωκοινοβουλίου ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή την έκδοση Οδηγίας για το δικαίωμα των εργαζομένων να αποσυνδέονται από τα ψηφιακά και επικοινωνιακά εργαλεία μετά τη λήξη του χρόνου εργασίας.
Η εργασιακή «κουλτούρα» του αποκαλούμενου διεθνώς ως «ever connected» ή «always on», δηλαδή η «διαρκής διασύνδεση» εργαζομένων με τους Η/Υ τους, με έναν κομπιούτερ ή με ένα iPad που είναι «σε αδιάκοπη λειτουργία» μη τυχόν και χαθεί μια οδηγία ή ένα μήνυμα από τον προϊστάμενο, ούτε προέκυψε ξαφνικά ούτε είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Μάλιστα το Eurofound (το Ευρωπαϊκό Ιδρυμα για τη βελτίωση της ζωής και της εργασίας των συνθηκών εργασίας) πολύ πριν από την εκδήλωση της πανδημίας, ήδη από τον Ιούλιο του 2019, είχε δημοσιεύσει έκθεση με τίτλο «Το δικαίωμα να κλείνεις τον διακόπτη» (The right to switch off). Στη συγκεκριμένη έκθεση το ίδρυμα επισήμανε ότι οι εργαζόμενοι από τον τόπο κατοικίας είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και σε πιο ακανόνιστες ώρες, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική υγεία.
Σχέδιο οδηγίας
Για τους υπαλλήλους των ευρωπαϊκών θεσμών, τους εργαζόμενους στο Συμβούλιο, το Ευρωκοινοβούλιο, την ΕΚΤ και την Επιτροπή αποτελεί σχεδόν μια πάγια καθημερινότητα, αφού ακόμη κι όταν διασχίζουν τους διαδρόμους ή βρίσκονται στο ασανσέρ από τον έναν όροφο στον άλλο θα αναζητούν μέσω των ψηφιακών εφαρμογών του κινητού τους τροπολογίες που κατατέθηκαν ή υπομνήσεις που πρέπει να λάβουν αμέσως υπόψη.
Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό έχει προ πολλού περάσει τις πύλες των θεσμών κι έχει διαχυθεί σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αφού οι άνθρωποι αναγκάστηκαν λόγω της πανδημίας να αλλάξουν τρόπο και τόπο εργασίας, μετατρέποντας, με τη βοήθεια των ψηφιακών εργαλείων, τον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού σε χώρο εργασίας.
Στην Ελλάδα, που παραμένει ακόμη ψηφιακά υποβαθμισμένη, το φαινόμενο δεν είναι ακόμη πολύ έντονο… Όμως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των διεθνών οργανισμών, πάνω από το 1/3 των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισαν κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού να εργάζονται από το σπίτι με ψηφιακά εργαλεία έναντι ποσοστού μόλις 5% που ίσχυε μέχρι τον περασμένο Μάρτιο.
Αυτή η νέα συνθήκη διαταράσσει την όποια ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση της ευελιξίας και της απαξίωσης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ένα νέο μοντέλο… ψηφιακής εργασιακής ζούγκλας.
Η νέα συνθήκη της υποχρεωτικής τηλεργασίας, ακόμη κι αν στην Ελλάδα αφορά (επί του παρόντος και με βάση τα έκτακτα μέτρα) μόνο το 40% των εργαζομένων, υπό την πίεση και της αυξανόμενης εργασιακής ανασφάλειας που κάνει τον εργαζόμενο να νιώθει εύκολα αναλώσιμος όσο μεγαλώνουν οι ουρές αναμονής στην αγορά εργασίας, οδήγησε την Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων να λάβει μια σημαντική πρωτοβουλία.
Με έκθεση που βρίσκεται στο στάδιο της συλλογής τροπολογιών και αναμένεται να έλθει προς ψήφιση στην Ολομέλεια εντός του Νοεμβρίου, καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει οδηγία της Ένωσης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να ασκούν το δικαίωμα στην αποσύνδεση και να ρυθμίζουν τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων για εργασιακούς σκοπούς.
Σημειώνεται ότι επί του παρόντος, αν και υπάρχουν ψήγματα προστασίας σε εθνικές νομοθεσίες, από την ενωσιακή νομοθεσία απουσιάζει η θεσμοθετημένη προστασία και η δυνατότητα αποσύνδεσης των εργαζομένων από ψηφιακά εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών που εξυπηρετούν εργασιακούς σκοπούς.
Με γραπτή δήλωση
Ο εισηγητής της έκθεσης Μαλτέζος σοσιαλιστής Alex Agius Saliba εκτιμά ότι «η ψηφιοποίηση έχει αποφέρει πολλά πλεονεκτήματα στους εργοδότες και στους εργαζόμενους, αλλά και μειονεκτήματα διότι μπορεί να εντατικοποιήσει την εργασία, να παρατείνει τις ώρες εργασίας και να αυξήσει το απρόβλεπτο του εργάσιμου χρόνου, καθιστώντας ασαφή τα όρια μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής». Επιμένει ότι το δικαίωμα στην αποσύνδεση θα πρέπει να αποτελεί «θεμελιώδες δικαίωμα και σημαντικό στοιχείο της κοινωνικής πολιτικής».
Ποια πρέπει να είναι τα σημαντικότερα στοιχεία της Οδηγίας για το δικαίωμα στην αποσύνδεση;
● Oχι μόνο να συμπληρώνει τις υφιστάμενες Οδηγίες (2003/88 για την οργάνωση του χρόνου εργασίας, 2019/1152 για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας και 2019/1158 για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές) αλλά να προτείνει, επίσης, λύσεις για την αντιμετώπιση της ευθύνης που έχει ο εργοδότης για την τήρηση των κανόνων στο χρόνο εργασίας.
● Το δικαίωμα στην αποσύνδεση να διασφαλίζεται και μέσω συλλογικών συμβάσεων εργασίας με αυξημένο τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων και σεβαστή την αυτονομία τους.
● Το δικαίωμα στην αποσύνδεση των εργαζομένων από τα ψηφιακά μέσα στην εκτός εργάσιμου χρόνου περίοδο θα πρέπει να διασφαλίζεται και με γραπτή δήλωση, η οποία θα παρέχεται στο προσωπικό μαζί με όλες τις επαρκείς πληροφορίες. Τα κράτη- μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εργοδότες δίδουν στους εργαζόμενους τη δήλωση στην οποία αναφέρονται όλες οι πρακτικές ρυθμίσεις.
● Η οδηγία να καλύπτει όλους τους εργαζόμενους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Ατζεντα
■ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ (διαδικτυακά) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τις 19-23 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες. Τα θέματα της Ολομέλειας περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα συμπεράσματα της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τη συζήτηση για τις μελλοντικές σχέσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και την ακρόαση των σχεδίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πρόγραμμα εργασίας για το 2021. Το Κοινοβούλιο θα ανακοινώσει την Πέμπτη τον επιλεγέντα για το – κατά πολλούς αμφιλεγόμενο- Βραβείο Ζαχάρωφ, που δίνεται «για εξαιρετικά επιτεύγματα στην υπηρεσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ολα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης στη διεύθυνση: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/OJ-9-2020-10-19-SYN_EL.html
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
■ Αρχή της επικουρικότητας: κριτήριο ή αρχή που ρυθμίζει την άσκηση των μη αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της Ένωσης. Αποκλείει την παρέμβαση της Ένωσης όταν ένα ζήτημα μπορεί να ρυθμιστεί αποτελεσματικά από τα κράτη-μέλη σε κεντρικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Tην πατρότητα του ορισμού έχει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αρχή της επικουρικότητας εφαρμόζεται σε όλα τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και έχει πρακτική σημασία, ιδίως στο πλαίσιο των νομοθετικών διαδικασιών.
■ Αρχή της αναλογικότητας: αρχή η οποία διέπει την άσκηση των αρμοδιοτήτων που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το www.efsyn.gr
