Ποιες είναι οι αιτίες όμως του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών; Είναι ζήτημα μόνο κάποιων άρρωστων μυαλών; Η έκταση του φαινομένου μάλλον μας κάνει να σκεφτούμε πέρα και έξω από τη δομή της συγκεκριμένης προσωπικότητας που κακοποιεί ή δολοφονεί μια γυναίκα.
25 Νοεμβρίου. Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών.
Τα στατιστικά στοιχεία είναι αμείλικτα. Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα και ακόμη πολλές γυναίκες κακοποιούνται ή δολοφονούνται από το χέρι κάποιου άντρα. Μεταξύ των εγκλημάτων κατά των γυναικών, η ενδοοικογενεική βία, οι βιασμοί, η σεξουαλική παρενόχληση, το trafficking.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας την τετραετία 2014-2017 σημειώθηκαν 13.700 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, με ποσοστό 70% των θυμάτων να είναι γυναίκες. Τα 3.134 από αυτά σημειώθηκαν μόνο μέσα στο 2017, με 4.243 θύματα συνολικά (Πηγή: Ιωάννα Ροτζιώκου- Εκπρόσωπος Τύπου της Ελληνικής Αστυνομίας, «Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων») και το 2018, οι γυναίκες που δολοφονήθηκαν από τους συζύγους ή τους συντρόφους τους ήταν 13, έναντι 7 το 2017 (Πηγή: Γρηγόρης Λέων- Πρόεδρος Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, «Αμαρυσία»).
Επίσης, το ίδιο χρονικό διάστημα (2014-2017) 760 περιστατικά βιασμών ή απόπειρας βιασμού με τα θύματα βεβαίως στη συντριπτική πλειοψηφία τους να είναι και πάλι γυναίκες (Πηγή: Ιωάννα Ροτζιώκου- Εκπρόσωπος Τύπου της Ελληνικής Αστυνομίας, «Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων»).
Τέλος εφιαλτικά είναι τα αριθμητικά δεδομένα της εμπορίας ανθρώπων (human trafficking), καθώς στη διάρκεια της τετραετίας 2014-2017 έχουν καταγραφεί πάνω από 110 υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων, με τις γυναίκες και τα κορίτσια να αποτελούν κατά προσέγγιση το 70% των θυμάτων.
Και φυσικά όλα τα παραπάνω αριθμητικά δεδομένα δεν αποτυπώνουν την πραγματική διάσταση του προβλήματος, δεδομένου πως δεν καταγγέλλονται ούτε φτάνουν στη δικαιοσύνη όλα τα περιστατικά, παρενόχλησης, βίας και κακοποίησης, ενώ αντίστοιχα το ποσοστό των γυναικών που σώζονται από το trafficking είναι εξοργιστικά μικρός.
Ποιες είναι οι αιτίες όμως του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών; Είναι ζήτημα μόνο κάποιων άρρωστων μυαλών; Η έκταση του φαινομένου μάλλον μας κάνει να σκεφτούμε πέρα και έξω από τη δομή της συγκεκριμένης προσωπικότητας που κακοποιεί ή δολοφονεί μια γυναίκα.
Διαβάστε σχετικά: Βία ενάντια στις γυναίκες: όχι μόνο γυναικείο, αλλά και ανδρικό ζήτημα!
Είναι κυρίως ζήτημα κουλτούρας, εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης των δύο φύλων. Μια παράμετρο της κουλτούρας αυτής που έχει σημασία να φωτίσουμε είναι το φαινόμενο της πατριαρχίας, της πολιτισμικής έκφρασης ανωτερότητας, δηλαδή, του αντρικού φύλου και της πιστοποίησης της εξουσίας του έναντι των γυναικών.
Στην κουλτούρα αυτή ενέχει ο κίνδυνος οι γυναίκες να θεωρούνται και να γίνονται σκεύη ηδονής, κατώτερα πλάσματα που ο ρόλος τους επικαθορίζεται από τις βουλές των αντρών.
Κι αν σας φαίνεται υπερβολικό, σταθείτε στο φαινόμενο του trafficking το οποίο ανθεί στην Ελλάδα -και στον δυτικό κόσμο γενικότερα – κατέχοντας την τρίτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη του επικερδούς εμπορίου, μετά τα όπλα και τα ναρκωτικά.
Παρακάμπτοντας τα βαθύτερα αίτια του φαινομένου στέκομαι μονάχα στην αυξημένη ζήτηση που το συντηρεί. Αυτό σημαίνει πως στην Ελλάδα υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άντρες οι οποίοι αναζητούν να ικανοποιήσουν τις σεξουαλικές τους ορέξεις σε παράνομα πορνεία. Γίνονται έτσι -εκούσια, αλλά συνειδητά- συμμέτοχοι ενός εγκλήματος που συντελείται εις βάρος των γυναικών-θυμάτων πορνείας.
Διότι αν παρακολουθήσει κανείς τις διαδρομές των κυκλωμάτων διεθνούς εμπορίας θα δει πως οι γυναίκες αυτές είναι σε απόλυτο βαθμό ελεγχόμενες και θύματα ενός οργανωμένου εγκλήματος, από το οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν. Δεν είναι εκεί με τη θέλησή τους δηλαδή.
Όταν ο υποψήφιος πελάτης συμμετέχει, δεν πληρώνει απλά για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές του ορέξεις, αλλά συμμετέχει σε ένα έγκλημα. Και για μένα συμμετέχει με την ίδια ευθύνη που έχει και αυτός που οργανώνει το έγκλημα.
Προφανώς ο άντρας που θα αναζητήσει να κάνει έρωτα σε παράνομους «οίκους» δεν σκέφτεται όλα τα παραπάνω. Θέλει απλά να ικανοποιήσει τις ορέξεις του. Η κουλτούρα της «πατριαρχίας» ορίζει την ποιότητα της σεξουαλικότητας, της δίνει ένα επιθετικό πρόσημο σηματοδοτώντας τον άντρα-κυνηγό, ο οποίος θηρεύει το θύμα του. Ο άντρας θηρευτής ενδόμυχα μπορεί να αρέσκεται στην ιδέα της βασανισμένης γυναίκας που είναι εκεί παρά τη θέλησή της, στη γυναίκα θύμα.
Όπου κυριαρχεί η πατριαρχική δομή οι διακρίσεις κατά των γυναικών είναι κατάφορα άδικες σε όλους τους τομείς της κοινωνικο-οικονομικής ζωής. Στη χώρα μας όπου η ισότητα είναι θεσμοθετημένη παρατηρούμε δυστυχώς ακόμη κάποια έντονα απομεινάρια της πατριαρχίας. Αυτά όπου υπάρχουν οδηγούν σε μια αρρωστημένη αρρενωπότητα η οποία εγκλωβίζει τον άντρα σε μια ψευδο-ανωτερότητα.
Μια επί της ουσίας ασθενική αρρενωπότητα η οποία ενισχύεται από τη βρεφική ηλικία των παιδιών. Εντείνεται ίσως ακόμη περισσότερο στην ελληνική περιφέρεια, στους μικρούς τόπους, στις κλειστές κοινωνίες. Όπου τέλος πάντων συντελείται η μεταφορά μιας κουλτούρας στη διαπαιδαγώγηση των αγοριών και των κοριτσιών όπου μέσα από απλές καθημερινές αντιλήψεις και συμπεριφορές μεγαλώνει τις διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα.
Μιας κουλτούρας όπου παραδείγματος χάρη ο γιος μπορεί να βρίζει, να δοκιμάζει αλκοόλ από πολύ μικρός, να οδηγεί πριν κλείσει το νόμιμο όριο ηλικίας και φυσικά δίχως δίπλωμα οδήγησης. Όταν ο γιος βγαίνει στο απυρόβλητο στους καβγάδες με τις αδελφές του, οι οποίες πάντα φταίνε.
Όταν στα αγόρια οι γονείς είναι περισσότερο επιεικείς με τις αταξίες τους, είναι πιο επιτρεπτικοί στις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές τους και φυσικά καμαρώνουν όταν ο έφηβος γιος τους κάνει σεξ, ενώ ανησυχούν και τρομάζουν αντίστοιχα με την έφηβη κόρη τους.
Διαβάστε σχετικά: Βία: Θεατές, υποκινητές και θύματα αυτής
Ακόμη και ο διαχωρισμός των παιχνιδιών σε αγορίστικα και κοριτσίστικα είναι από ένα σημείο και πέρα δια-σχιστικός. Των αγοριών ενέχουν τη βία και την επιθετικότητα, ενώ των κοριτσιών τη φροντίδα και τη νοικοκυροσύνη.
Ο αμοιβαίος σεβασμός και η ισότητα χάνεται ακόμη και στις απλές αρμοδιότητες του νοικοκυριού: ο άντρας που διαφεντεύει και η γυναίκα που αρέσκεται στην υπηρεσία των υπολοίπων μελών της οικογένειας. Η γυναίκα που εργάζεται σκληρά έξω από το σπίτι και έχει την υποχρέωση να εργάζεται το ίδιο σκληρά και μέσα στο σπίτι.
Η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα σαφώς έχουν τη δική τους σημασία και αξία. Δεν είμαστε ίδιοι, είμαστε όμως ίσοι, ισότιμοι. Η φύση των δύο φύλων είναι ίδια, είμαστε το ίδιο άνθρωποι, το μόνο που αλλάζει είναι οι κατασκευές με τις οποίες έχουν εμποτιστεί κοινωνικο-ιστορικά οι έννοιες «άντρας» και «γυναίκα».
Λέμε λοιπόν φωναχτά:
Όχι στην πατριαρχία.
Όχι στην έμφυλη βία.
Όχι στην ένοχη σιωπή.
Ναι στην ισότητα.
Ναι στην υγιή διαφοροποίηση των δύο φύλων.
