Για να κατανοήσουμε τις σχέσεις μας χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουμε τον εαυτό μας

Μια μελέτη δείχνει ότι οι ευαισθησίες που προβάλλουμε στη σχέση επηρεάζουν τη λειτουργικότητά της.

Υπάρχουν φορές που μετά από μία διαμάχη με το/τη σύντροφό μας είμαστε σίγουροι ότι δεν φταίγαμε εμείς. Μπορεί για παράδειγμα, να χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να καθίσουμε στον καναπέ και να χαλαρώσουμε μετά από μία κουραστική μέρα στη δουλειά όταν ο/η σύντροφός μας ζητά να αξιοποιήσουμε αυτόν τον πολύτιμο χρόνο για να συζητήσουμε οικονομικά θέματα, τα οποία δεν φαίνονται να είναι επείγοντα. Πρόκειται γία μία από τις πολλές καταστάσεις οι οποίες μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ο/η σύντροφός μας παραβιάζει τις προτεραιότητές σας. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι μήπως είμαστε εμείς υπερβολικά εγωιστές ή μήπως ο/η σύντροφός μας είναι πολύ απαιτητικός/ή και τείνει να μας ελέγχει;

Οι σχέσεις ενέχουν ένα συνεχές «δούναι και λαβείν» βάσει των επιθυμιών των συντρόφων. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από τον Κρίστοφερ Χόπγουντ Καθηγητή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και τον Έβαν Γκουντ του Κρατικού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, οι προβληματικές σχέσεις αναδύονται όταν οι σύντροφοι μεταφέρουν τις προσωπικές δυσκολίες που βιώνουν στη σχέση, ενώ παράλληλα παρουσιάζουν έντονη ευαισθησία για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας του/της συντρόφου τους.

Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, η διαπροσωπική ευαισθησία είναι μια ποιότητα που ενώ σπάνια εξετάζεται από τους ψυχολόγους προσωπικότητας, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που προκύπτουν στη σχέση. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η βιβλιογραφία σχετικά με την προσωπικότητα, τη λειτουργία της σχέσης, και την ευημερία της έχει επικεντρωθεί κυρίως στις ατομικές διαφορές ως προς τον τρόπο που συμπεριφέρεται ο κάθε σύντροφος, δίνοντας σχετικά λίγη σημασία στις αντιληπτές επιπτώσεις της συμπεριφοράς των άλλων.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο «διαπροσωπικού κύκλου» (IPC) για να κατανοήσουν τα προβλήματα των σχέσεων που σχετίζονται με τις αντιλήψεις των ατόμων τόσο για τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά όσο και των άλλων. Για να καταλάβουμε το μοντέλο του αυτό, φανταστείτε έναν κύκλο με δύο ευθείες γραμμές που τέμνονται ακριβώς στη μέση σε γωνία 90 μοιρών. Η μία γραμμή αντιπροσωπεύει τη διάσταση της τρυφερότητας, που κυμαίνεται από τον στοργικό στο αποστασιοποιημένο τύπο συντρόφου, και η άλλη γραμμή αντιπροσωπεύει την κυριαρχία, η οποία κυμαίνεται από τον ελεγκτικό έως τον παθητικό τύπο συντρόφου.

Ένα επιπλέον σετ δύο διαστάσεων διασταυρώνεται με αυτούς τους δύο τύπους, αποδίδονται τέσσερις επιπρόσθετες ιδιότητες (δύο ομάδες αντίθετων). Αυτές οι δύο διαστάσεις κυμαίνονται από την αγένεια έως την καλοσύνη, και από την κοινωνική αποστασιοποίηση έως την εστίαση ενδιαφέροντος στους άλλους. Συνολικά, υπάρχουν οκτώ χαρακτηριστικά προσωπικότητας που δημιουργούνται από τις τέσσερις αυτές διαστάσεις και αποτελούν το πλαίσιο που αντιπροσωπεύει το συγκεκριμένο μοντέλο διαπροσωπικού κύκλου (IPC).

Η προσωπικότητά μας μπορεί να περιγραφεί με βάση αυτές τις διαστάσεις. Αυτή είναι η προσωπικότητα που φέρνετε στις σχέσεις σας και η οποία αποτελεί μέρος της εξίσωσης για την κατανόηση της πηγής των διαπροσωπικών δυσκολιών σας. Για παράδειγμα, μπορεί να έχετε ένα στοιχείο του χαρακτήρα που να σας ωθεί να είστε πολύ δοτικοί απέναντι στους άλλους, τουλάχιστον με βάση τον τρόπο που εσείς περιγράφετε τον εαυτό σας. Ωστόσο, η προσωπικότητά σας περιλαμβάνει επίσης μία ευαισθησία που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύετε τους τρόπους με τους οποίους αλληλεπιδρούν οι άλλοι μαζί σας. Ίσως να σας ενοχλεί έντονα η αγένεια των άλλων.

Διαβάστε σχετικά: Πώς να αισθανθείτε πιο κοντά στον σύντροφό σας

Όπως και στο παράδειγμα, όταν ο/η σύντροφός σας θέλει να περάσει χρόνο μαζί σας, αλλά εσείς αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να προσφέρετε το χρόνο που σας ζητά, ίσως αυτό να σημαίνει ότι μπορεί να είστε υπερευαίσθητοι στον έλεγχο των άλλων, οι οποίοι, κατά πάσα πιθανότητα, δεν σημαίνει ότι θέλουν να σας προκαλέσουν κακό. Σε αυτή την περίπτωση, σκοράρετε ψηλά στη διάσταση ευαισθησίας απέναντι στην κυριαρχία των άλλων. Το μοντέλο αυτό, καθώς αξιολογεί την ευαισθησία σας απέναντι στα χαρακτηριστικά προσωπικότητας των άλλων, προσδιορίζει τα “ευαίσθητα σημεία” σας.

Χρησιμοποιώντας αξιολογήσεις τόσο για τα προβλήματα όσο και για τις ευαισθησίες της προσωπικότητας, οι ερευνητές ήλπιζαν να είναι σε θέση να εξηγήσουν τις ποικιλομορφίες μεταξύ των ανθρώπων με βάση τις βαθμολογίες. Οι μετρήσεις ανέδειξαν τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας των συμμετεχόντων, τις διαταραχές προσωπικότητας, την αυτοαναφερόμενη υγεία τους, την τάση προς την αλεξιθυμία (δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων) και τις εμπειρίες τους στις σχέσεις. Η μελέτη περιελάμβανε σχεδόν 1.000 φοιτητές (80% γυναίκες) οι οποίοι ολοκλήρωσαν ηλεκτρονικά τα ερωτηματολόγια.

Ο σκοπός αυτής της μελέτης, συγκεκριμένα, ήταν να προσδιοριστεί εάν η προσωπική αξιολόγηση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας των ανθρώπων σχετίζεται με τη δομή των ευαισθησιών τους. Με άλλα λόγια, είναι πιθανό οι άνθρωποι που έχουν περιγράψει ότι θέλουν να ελέγχουν τα πάντα (υψηλή βαθμολογία στη διάσταση της κυριαρχίας) να ενοχλούνται από ανθρώπους που αντιλαμβάνονται ότι τους ελέγχουν; Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται ενοχλημένοι όταν βρίσκονται σε κάποιο χώρο με όσους αντιλαμβάνονται ότι είναι εξίσου ανταγωνιστικοί με αυτούς;

Τα ευρήματα έδειξαν επίσης ότι οι άνθρωποι που είχαν περισσότερα διαπροσωπικά προβλήματα είχαν επίσης περισσότερες ευαισθησίες και ότι τείνουν να είναι ενοχλούνται περισσότερο με εκείνους με αντίθετο διαπροσωπικό στυλ από το δικό τους. Αυτό σημαίνει ότι οι αυταρχικοί άνθρωποι μπορεί να ενοχλούνται έντονα από ανθρώπους που είναι αδύναμοι. Οι άνθρωποι με υψηλή αίσθηση κυριαρχίας σημείωσαν επίσης υψηλό βαθμό σε ναρκισσισμό, εξωστρέφεια, κατάθλιψη και την τάση επιδειξιομανίας.

Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι γνωρίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βλέπει τη δική του συμπεριφορά του αλλά και των άλλων παίζει ιδιαίτερη σημασία για την πλήρη κατανόηση της προσωπικότητάς του, των προβλημάτων που αυτή ενέχει και τη λειτουργία των σχέσεων του. Συμβάλλουμε στη δημιουργία προβλημάτων στη σχέση χάρη στα δικά μας χαρακτηριστικά προσωπικότητας αλλά και λόγω των ευαισθησιών μας απέναντι στα χαρακτηριστικά των προσωπικοτήτων των άλλων. Τέλος η υπόθεση από μόνη της ότι οι σύντροφοί μας ότι έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που μας ενοχλούν μπορεί να επιδεινώσει την πορεία της σχέσης.

Συνοψίζοντας, η προσωπικότητα δεν είναι μια ποιότητα που υπάρχει μεμονωμένα μέσα μας. Προβάλουμε τα δικά μας προβλήματα προσωπικότητας στους άλλους, ενώ ερμηνεύουμε επίσης τα χαρακτηριστικά των άλλων με βάση τις προτιμήσεις για τα χαρακτηριστικά που θέλουμε ή δεν θέλουμε να έχουν. Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε ενοχλημένοι από τη συμπεριφορά του/της συντρόφου σας, αυτή η μελέτη προτείνει ότι χρειάζεται να αναρωτηθείτε φταίει ο/η σύντροφός μου ή εγώ