Οι ερευνητές εστιάζουν στην ωκυτοκίνη και τη βαζοπρεσσίνη για να μελετήσουν το ρόλο τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Τα άτομα με νευροψυχιατρικές διαταραχές -όπως η σχιζοφρένεια και ο αυτισμός- παρουσιάζουν συχνά, μεταξύ άλλων συμπτωμάτων, δυσλειτουργική κοινωνική συμπεριφορά. Για να μάθουν περισσότερα, οι ερευνητές εξέτασαν πώς επιδρούν οι δυο ορμόνες στις κοινωνικές συμπεριφορές.
Σε μια νέα μελέτη, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια στη Φιλαδέλφεια, στράφηκαν σε πιθήκους μακάκους για να διερευνήσουν τις επιδράσεις των δυο ορμονών- ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης- στην κοινωνική συμπεριφορά.
Αυτά τα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι γνωστά για την επιθετική, ανταγωνιστική συμπεριφορά τους μέσα στις ομάδες που έχουν υψηλό βαθμό ιεραρχίας – οι οποίες κατά κανόνα διαχωρίζουν τα μέλη μεταξύ κυρίαρχων και υποτακτικών πιθήκων.
Αλλά οι πίθηκοι μακάκοι επιλέχθηκαν για έναν ακόμα λόγο: σύμφωνα με τους ερευνητές που συμμετείχαν στην πρόσφατη έρευνα, αυτά τα πρωτεύοντα θηλαστικά – όπως και οι άνθρωποι- ζουν σε μεγάλες κοινωνικές ομάδες, σχηματίζουν μακροπρόθεσμες σχέσεις και παρουσιάζουν παρόμοιες κοινωνικές συμπεριφορές.
Οι συγγραφείς της μελέτης Michael Platt και Yaoguang Jiang έστρεψαν για πρώτη φορά της προσοχή τους στις πιθανές επιδράσεις της ωκυτοκίνης στην κοινωνική συμπεριφορά καθώς αυτή η ορμόνη είχε συνδεθεί προηγουμένως με τη μητρική προσκόλληση, της βρεφικής και ζευγαρωτικής σύνδεσης.
Όπως σημειώνουν στη μελέτη τους που δημοσίευσαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports: Μια ενιαία ενδορινική δόση (ωκυτοκίνης) σε υγιείς ανθρώπους (έχουν επίσης δει ότι ενισχύει) την εμπιστοσύνη, την γενναιοδωρία, και την ενσυναίσθηση.
Όμως, παράλληλα με την ωκυτοκίνη, παρατηρήθηκε και μια άλλη ορμόνη που ονομάζεται βαζοπρεσσίνη η οποία συμβάλλει στην διαμόρφωση διάφορων κοινωνικών συμπεριφορών, συμπεριλαμβανομένης τόσο της επιθετικότητας όσο και της δέσμευσης των ζευγαριών – τουλάχιστον στα ζώα.
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η βαζοπρεσσίνη μπορεί επίσης να εμπλέκεται και στη ρύθμιση της κοινωνικής συμπεριφοράς στους ανθρώπους.
Καλύτερα συγχρονισμένες συμπεριφορές
Η μελέτη περιλάμβανε τη χορήγηση μιας δόσης ωκυτοκίνης, βαζοπρεσσίνης ή φυσιολογικό ορό – που εφαρμόστηκε ως μέθοδος ελέγχου- σε ένα πίθηκο μακάκο μέσω έγχυσης ή εισπνοής. Επτά πίθηκοι είχαν εμβολιαστεί ενώ επτά επιλέχθηκαν για να λάβουν την ωκυτοκίνη, τη βαζοπρεσσίνη ή το φυσιολογικό ορό κατά την εισπνοή.
Μετά από αυτή τη διαδικασία, ο πίθηκος μακάκος συνδυάστηκε έξι φορές με διαφορετικούς μακάκους και μία φορά με μια άδεια καρέκλα (και πάλι ως μέτρο ελέγχου).
Καθώς οι πίθηκοι δεν μπορούσαν να αγγίξουν ο ένας τον άλλο –για να αποφθευχθεί ο πιθανός τραυματισμός- ήταν ικανοί να αλληλεπιδράσουν με άλλους τρόπους, δηλαδή μπορούσαν να δουν, να μυρίσουν και να ακούσουν ο ένας τον άλλο.
Η ομάδα παρατήρησε ότι οι πίθηκοι που έλαβαν ωκυτοκίνη ή βαζοπρεσσίνη έτειναν να ισοσταθμίζουν τη συμπεριφορά τους με τέτοιο τρόπο ώστε ο άλλος πίθηκος μακάκος να είναι σε θέση να λάβει τα μηνύματα.
Με άλλα λόγια, μειώθηκε η επιθετικότητα σε πιθήκους που θα ήταν κανονικά κυρίαρχοι, οπότε τα συνήθως υποτακτικά ζώα έγιναν πιο τολμηρά και η αλληλεπίδραση μεταξύ των ζευγαριών των πιθήκων που συμμετείχαν να γίνει πιο ισορροπημένη. Αυτό είναι γνωστό ως «συγχρονισμός συμπεριφοράς».
Οι πίθηκοι έχουν την τάση να συγχρονίζουν πιο άμεσα τις εκφράσεις του προσώπου τους και τη συμπεριφορά τους, εξηγεί ο Platt, προσθέτοντας ότι δίνουν μεγαλύτερη προσοχή ο ένας στον άλλο όταν το κάνουν αυτό και έτσι η πληροφορία διαχέεται γρηγορότερα και απαντούν γρηγορότερα.
Οι πίθηκοι που συνήθως υπερτερούν στον ανταγωνισμό γίνονται πιο επιδεκτικοί ο ένας στον άλλο χάρη στην ωκυτοκίνη αν και η βαζοπρεσσίνη είναι σίγουρα σημαντική.
H κοινωνική κυριαρχία στους πιθήκους είναι πολύ μεγάλη υπόθεση, λέει ο Jiang, προσθέτοντας όμως εδώ, η καμπύλη έχει ισοπεδωθεί, οπότε αν ένας πίθηκος βρισκόταν στην μέση, παρέμενε εκεί.
Αλλά αν ήσουν πιο χαμηλά στην ιεραρχία και ήσουν δειλός, θα γινόσουν λίγο πιο θετικός και εάν ήσουν κυρίαρχος, ήξερες ότι ήσουν το αφεντικό οπότε ήσουν λίγο πιο χαλαρός γι αυτό. Δεν θα είχες λόγο να ξεκινήσεις έναν καυγά, υποστηρίζουν οι ερευνητές.
Ο ρόλος της µη λεκτικής επικοινωνίας
Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι, ωστόσο, ότι τα αποτελέσματα παρέμεναν ακόμα κι όταν μόνο ένας από τους δυο πιθήκους σε ένα ζεύγος είχε λάβει μια δόση μιας από τις ορμόνες, ενώ ο άλλος είχε παραλείψει αυτή τη θεραπεία.
Αυτό, σύμφωνα με τους συγγραφείς, δείχνει ότι μια ποσότητα μη λεκτικής επικοινωνίας – βασισμένη στη γλώσσα του σώματος- λαμβάνει χώρα μεταξύ των δύο πιθήκων, επιτρέποντας έτσι να συμβαίνει ο συγχρονισμός συμπεριφοράς.
Με κάποιο τρόπο, αυτές τις πληροφορίες μεταφέρονταν μεταξύ τους λέει ο Jiang. Η επικοινωνία ήταν προφανώς μη λεκτική, αλλά με ελάχιστες χειρονομίες. Η κατανόηση για το πώς όλα αυτά πρόκειται να λειτουργήσουν είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι αρχικά είχαμε σκεφτεί, σημειώνει ο Platt.
Προσθέτει επίσης ότι αυτό οφείλεται στο εγγονός ότι πρέπει να εξετάσουμε όλο αυτό το άλλο σύστημα, το σύστημα της βαζοπρεσσίνης.
Περισσότερα για τη μάθηση
Η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που προσεγγίζονται από την ωκυτοκίνη και τη βαζοπρεσσίνη μπορεί, στο μέλλον, να οδηγήσει σε πολύ πιο αποτελεσματικές θεραπείες για νευροψυχιατρικές διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια και ο αυτισμός.
Ο Platt και ο Jiang ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να δουν αν αυτές οι ορμόνες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να βελτιώσουν τις κοινωνικές συμπεριφορές σε αυτές και σε παρόμοιες συνθήκες.
Οι μακάκοι πίθηκοι προσφέρουν ένα καλό σημείο εκκίνησης για τέτοιες μελέτες. Οι ερευνητές εξηγούν ότι η επίδραση της ωκυτοκίνης και της βαζοπρεσσίνης φαίνεται να είναι πολύ παρόμοια σε αυτούς τους πιθήκους και στους ανθρώπους. Ωστόσο, πως αυτές οι ορμόνες λειτουργούν πραγματικά στους ανθρώπους είναι, μέχρι στιγμής, δύσκολα κατανοητές.
Έχουμε πολλά περισσότερα να μάθουμε για το πώς, πότε και με ποιο τρόπο χρησιμοποιούμε αυτές τις πεπτιδικές ορμόνες για την θεραπεία διάφορων προβλημάτων, καταλήγει ο Platt.
Πηγή: medicalnewstoday.com
Έρευνα: Oxytocin and vasopressin flatten dominance hierarchy and enhance behavioral synchrony in part via anterior cingulate cortex
Απόδοση: Φραντζέσκα Πετροπούλου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
