Oι ψυχολόγοι διερευνούν το κλασικό Πείραμα του Στάνφορντ του Φίλιπ Ζιμπάρντο και βρίσκουν σημαντικά λάθη που αλλάζουν τον τρόπο που κατανοούμε την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Νέα πρόσφατη διερεύνηση από καθηγητές Ψυχολογίας, αποκαλύπτει ότι το περίφημο Πείραμα του Στάνφορντ του 1971, κατά το οποίο συνηθισμένοι φοιτητές που τοποθετήθηκαν σε μια ψεύτικη φυλακή, μεταμορφώθηκαν ξαφνικά σε επιθετικούς φύλακες και υστερικούς κρατουμένους, είχε σημαντικά ερευνητικά λάθη.
Οι άνδρες φοιτητές που ήταν οι συμμετέχοντες στο πείραμα, δεν μεταλλάχθηκαν βιολογικά σε κακοποιητικούς φύλακες, ισχυρίζεται ο Μπεν Μπλουμ στο εκτενές άρθρο του στο Medium. Αντιθέτως, υποστηρίζει, ο Φίλιπ Ζιμπάρντο, ο οποίος ηγήθηκε του πειράματος και τώρα είναι Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, ενθάρρυνε τους φρουρούς να ενεργούν με «σκληρό» τρόπο, σύμφωνα με τον νεοαποκτηθέντο αρχείο ήχου από το αρχείο του Στάνφορντ.
Επιπρόσθετα, ορισμένα από τα ξεσπάσματα των «φυλακισμένων», δεν προκλήθηκαν από την τραυματική εμπειρία της φυλακής. Ο Ντάγκλας Κόρπι, ένας εκ των «φυλακισμένων», δήλωσε ότι προσποιήθηκε μία κρίση ώστε να βγει από το πείραμα νωρίς για να δώσει ένα μάθημα για τις μεταπτυχιακές εξετάσεις του.
Οποιοσδήποτε κλινικός ψυχολόγος, θα καταλάβαινε ότι υποκρινόμουν, δήλωσε ο Κόρπι. Δεν είμαι τόσο καλός στην ηθοποιία. Θέλω να πω, νομίζω ότι είμαι σχετικά καλός, αλλά είμαι περισσότερο υστερικός παρά ψυχωτικός.
Στο συγκεκριμένο πείραμα, ο Ζιμπάρντο πλήρωσε εννέα φοιτητές να ενεργήσουν ως φυλακισμένοι και άλλους εννέα για να αναλάβουν το ρόλο των φρουρών των φυλακών. Το πείραμα, το οποίο στεγάστηκε σε μια ψεύτικη φυλακή που χτίστηκε στο υπόγειο του Στάνφορντ, υποτίθεται ότι θα διαρκούσε δύο εβδομάδες. Αλλά η σύντροφος του Ζιμπάρντο τον έπεισε να το σταματήσει μετά από έξι ημέρες όταν είδε τα άσχημα αποτελέσματα που είχαν προκληθεί.
Από τότε, τα αποτελέσματα από το Πείραμα του Στάνφορντ, έχουν χρησιμοποιηθεί για να δείξουν ότι πρωτόγνωρες καταστάσεις και κοινωνικοί ρόλοι, μπορούν να βγάλουν τον χειρότερο εαυτό των ανθρώπων. Το πείραμα παρέχει μία ενημερωτική βάση για τους ψυχολόγους και τους ιστορικούς, που προσπαθούν να κατανοήσουν πώς οι άνθρωποι μπορούν να δράσουν τόσο άγρια σε γεγονότα που κυμαίνονται από το Ολοκαύτωμα μέχρι τη φυλακή Abu Ghraib (τώρα αποκαλούμενη κεντρική φυλακή της Βαγδάτης) στο Ιράκ. Πολλά βιβλία ψυχολογίας στα πανεπιστήμια ολόκληρου του κόσμου, περιγράφουν επίσης το πείραμα.
Αλλά τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να τα αλλάξουν όλα αυτά.
Για παράδειγμα, ο Βαν Μπέιβελ, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας και Νευρωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, έγραψε: Η ουσία είναι ότι η συμμόρφωση δεν είναι φυσική, τυφλή ή αναπόφευκτη. Ο Ζιμπάρντο δεν είχε κάνει μόνο σημαντικά λάθη, αλλά τα δημόσια σχόλιά του παραπλάνησαν εκατομμύρια ανθρώπους να αποδεχθούν αυτήν την ψεύτικη αφήγηση για το Πείραμα των Φυλακών του Στάνφορντ.
Αντίθετα, οι ψυχολόγοι επισημαίνουν εδώ και χρόνια ότι η συμμόρφωση εμφανίζεται συχνά όταν οι ηγέτες καλλιεργούν την αίσθηση της κοινής ταυτότητας. Αυτή είναι μια ενεργή και αφοσιωμένη διαδικασία, πολύ διαφορετική από την αυτόματη και ασυλλόγιστη συμμόρφωση, είπε ο Βαν Μπέιβελ.
Ο Ζιμπάρντο αρχικά αρνήθηκε μερικές από τις κατηγορίες, αλλά συμφώνησε να μιλήσει ξανά όταν ο Thibault Le Texier, ένας Γάλλος ακαδημαϊκός και σκηνοθέτης, δημοσίευσε τον Απρίλιο πρόσφατα έγγραφα από τα αρχεία του Στάνφορντ, με τίτλο «Η Ιστορία ενός Ψέματος» (Histoire d’un Mensonge). Όταν ο Ζιμπάρντο ρωτήθηκε αν πίστευε ότι το βιβλίο του Le Texier θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα έβλεπαν το πείραμα, απάντησε: Κατά μία έννοια, δεν με νοιάζει. Σε αυτό το σημείο το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν θέλω να χάσω περισσότερο από το χρόνο μου πάνω σε αυτό. Μετά από τη συζήτησή μου μαζί σας, δεν πρόκειται να κάνω οποιεσδήποτε συνεντεύξεις γι’ αυτό.
Άλλοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι όλη η φασαρία γύρω από το πείραμα θα μπορούσε να αποφευχθεί αν η επιστημονική κοινότητα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν πιο σκεπτικιστικά τη δεκαετία του 1970. Για παράδειγμα, τα ευρήματα του πειράματος δεν δημοσιεύθηκαν σε ένα αξιόπιστο επιστημονικό journal ψυχολογίας, αλλά μόνο στο περιοδικό Naval Research Reviews. Δεδομένου ότι τα έγκυρα επιστημονικά journals τείνουν να έχουν αυστηρά πρότυπα δημοσίευσης, προφανώς, η αξιολόγηση από ομοτίμους λειτούργησε σωστά [σε αυτήν την περίπτωση] έγραψε ο Ντέιβιντ Αμόντιο, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Επιπρόσθετα και άλλοι ερευνητές απέτυχαν να αναπαράγουν τα αποτελέσματα του Ζιμπάρντο. Όμως η ιδέα ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων υπαγορεύεται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον και τις κοινωνικές θέσεις τους, έχει παραμείνει για χρόνια σε επιστημονικούς και εκλαϊκευμένους τομείς, ίσως επειδή αυτή η ιδέα αφαιρεί μέρος της ευθύνης για καταδικαστέες πράξεις από τους ανθρώπους που τις διαπράττουν, είπε.
Η επιρροή του Πειράματος των Φυλακών του Στάνφορντ, φαίνεται να πηγαίνει βαθύτερα από την επιστημονική εγκυρότητά του, ίσως επειδή μας λέει μια ιστορία για τον εαυτό μας που θέλουμε να πιστεύουμε απελπιστικά: ότι εμείς, ως άτομα, δεν μπορούμε πραγματικά να έχουμε την ευθύνη για τις -μερικές φορές – αξιοκατάκριτες πράξεις που διαπράττουμε, έγραψε ο Μπλουμ.
Όσο ανησυχητικό και αν φαίνεται να δεχόμαστε το παρηκμασμένο όραμα της ανθρώπινης φύσης του Ζιμπάρντο, είναι επίσης βαθύτατα απελευθερωτικό. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αποφύγουμε την ευθύνη. Οι ενέργειές μας καθορίζονται από την περίσταση. Η τάση αποτυχίας μας, είναι περιστασιακή. Ακριβώς όπως το Ευαγγέλιο υποσχέθηκε να μας απαλλάξει από τις αμαρτίες μας αν απλά πιστεύαμε μόνο σε αυτό, έτσι και το Πείραμα του Στάνφορντ προσέφερε μια μορφή εξατομικευμένης λύτρωσης για μια επιστημονική εποχή και την αποδεχθήκαμε.
Πηγή: medium.com
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
