Πιστεύουμε ότι αν παραδεχθούμε ότι κάναμε λάθος, θα φανούμε αδύναμοι. Αντιθέτως! Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι όταν παραδεχόμαστε το λάθος μας, τότε είναι που δείχνουμε περισσότερη δύναμη.
Παρά τις καλύτερες προθέσεις και τις προσπάθειές σας, είναι αναπόφευκτο: Σε κάποιο σημείο της ζωής σας, θα κάνετε λάθος.
Μπορεί να μας είναι δύσκολο να αποδεχτούμε τα λάθη μας, οπότε μερικές φορές τα προσπερνάμε και δεν τα αντιμετωπίζουμε. Τότε η τάση μας για επιβεβαίωση, αρχίζει να επιδρά προκαλώντας μας να βρούμε στοιχεία που να αποδεικνύουν αυτό που ήδη πιστεύουμε. Για παράδειγμα, το μικρό βαθούλωμα που είδες ξαφνικά στον προφυλακτήρα του αυτοκινήτου σου, προφανώς σημαίνει ότι οφείλεται κάποιος άλλος οδηγός σε τράκαρε.
Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν αυτό «γνωστική ασυμφωνία», δηλαδή το άγχος που βιώνουμε όταν έχουμε δύο αντιφατικές σκέψεις, πεποιθήσεις, απόψεις ή συμπεριφορές. Για παράδειγμα, ίσως να πιστεύετε ότι είστε ένας καλός και δίκαιος άνθρωπος, οπότε όταν μιλάτε απότομα σε κάποιον, αντιμετωπίζετε μία αίσθηση ασυμφωνίας. Οπότε για να μπορέσετε να ανταπεξέλθετε σε αυτή την ασυμφωνία, αρνήστε το λάθος σας και επιμένετε, για παράδειγμα, ότι ο άλλος οδηγός θα έπρεπε να σας έχει δει ή ότι είχατε προτεραιότητα, ακόμα κι αν δεν είχατε.
Η γνωστική ασυμφωνία είναι αυτό που νιώθουμε όταν η αυτοαντίληψη μας “είμαι έξυπνος, είμαι καλός, είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που πιστεύω είναι αλήθεια” απειλείται από την ένδειξη ότι κάναμε κάτι που δεν ήταν έξυπνο, ότι κάναμε κάτι που βλάπτει ένα άλλο πρόσωπο, ότι αυτό που πιστεύουμε δεν είναι αλήθεια, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι.
H γνωστική ασυμφωνία απειλεί την αίσθηση του εαυτού μας
Για να μειώσουμε τη γνωστική ασυμφωνία, θα πρέπει να τροποποιήσουμε την αυτοαντίληψή μας ή να αποδεχτούμε τα αποδεικτικά στοιχεία, δηλώνουν. Μπορείτε να μαντέψετε ποια επιλογή κάνουν τελικά οι περισσότεροι άνθρωποι;
Ή ίσως να αντέχετε να δικαιολογήσετε το λάθος σας. Ο ψυχολόγος Leon Festinger, διατύπωσε τη θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας τη δεκαετία του 1950, όταν μελετούσε μια μικρή θρησκευτική ομάδα που πίστευε ότι ένας ιπτάμενος δίσκος θα έσωζε τα μέλη της από μια αποκάλυψη που θα γινόταν στις 20 Δεκεμβρίου 1954. Δημοσιεύοντας τα ευρήματά του στο βιβλίο του «Όταν η Προφητεία αποτυγχάνει», έγραψε ότι η ομάδα, αφού δεν συνέβη κάτι τέτοιο, υποστήριξε περισσότερο έντονα την πίστη της και είπε ότι ο Θεός είχε απλώς αποφασίσει να σώσει τα μέλη, αντιμετωπίζοντας τη δική τους γνωστική ασυμφωνία, με την προσκόλληση τους σε μια δικαιολογία.
Η γνωστική ασυμφωνία είναι κάτι δυσάρεστο αλλά έχουμε τα κίνητρα για να την μειώσουμε, δηλώνουν οι ψυχολόγοι.
Όταν ζητούμε συγγνώμη για τα λάθη μας, πρέπει να αποδεχτούμε αυτή γνωστική ασυμφωνία είναι κάτι δυσάρεστο. Από την άλλη πλευρά, η έρευνα έχει δείξει ότι μπορεί να αισθανόμαστε καλά όταν είμαστε κάθετοι στις απόψεις μας. Μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο «European Journal of Social Psychology», διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που αρνήθηκαν να ζητήσουν συγνώμη μετά από κάποιο λάθος, είχαν περισσότερη αυτοεκτίμηση, αισθάνονταν ότι είχαν περισσότερο τον έλεγχο και ότι ήταν πιο δυνατοί από αυτούς που δεν αρνήθηκαν να ζητήσουν συγγνώμη.
Κατά κάποιο τρόπο, οι συγγνώμη δίνει εξουσία στους αποδέκτες τους, δήλωσαν οι συγγραφείς της μελέτης. Για παράδειγμα, το να ζητώ συγνώμη από τη γυναίκα μου, σημαίνει ότι παραδέχομαι το λάθος μου. Αλλά η συγγνώμη της δίνει επίσης την εξουσία να επιλέξει αν θέλει να ανακουφίσει την ντροπή μου μέσω της συγχώρεσης ή να αυξήσει την ντροπή μου, κρατώντας μου μνησικακία. Η έρευνά μας διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια βραχυπρόθεσμη αύξηση των συναισθημάτων προσωπικής εξουσίας και ελέγχου, αφού έχουν αρνηθεί να ζητήσουν συγγνώμη.
Η αίσθηση δύναμης μπορεί να είναι ένα ελκυστικά βραχυπρόθεσμο όφελος, αλλά υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η άρνηση να ζητήσετε συγγνώμη θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την «εμπιστοσύνη στην οποία βασίζεται μια σχέση», δήλωσαν οι ερευνητές, προσθέτοντας ότι μπορεί να επεκτείνει τις συγκρούσεις και να ενθαρρύνει την οργή ή τα αντίποινα.
Όταν αρνήστε να παραδεχτείτε τα λάθη σας, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι είστε επίσης λιγότερο ανοιχτοί σε εποικοδομητική κριτική η οποία μπορεί να σας βοηθήσει να βελτιώσετε τις δεξιότητές σας, να διορθώσετε τις κακές συνήθειες και να βελτιώσετε πάνω από όλα τον ίδιο σας τον εαυτό.
Δυστυχώς έχουμε την τάση να προσκολλούμαστε σε παλιούς τρόπους συμπεριφοράς για να κάνουμε τα πράγματα, ακόμα και όταν οι νέοι τρόποι είναι καλύτεροι, υγιέστεροι και εξυπνότεροι. Είμαστε προσκολλημένοι στις αμυντικές πεποιθήσεις που είναι πλέον ξεπερασμένες, δήλωσαν οι ερευνητές. Και κάνουμε τους συντρόφους μας, τους συναδέλφους, τους γονείς και τα παιδιά μας πραγματικά να θυμώνουν μαζί μας.
Μια άλλη μελέτη, από τους ερευνητές του Stanford, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανό να αναλάβουν την ευθύνη για τα λάθη τους, όταν πίστευαν ότι είχαν τη δύναμη να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Αυτό είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει, όμως, πώς ακριβώς αλλάζουμε τη συμπεριφορά μας και μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε τα λάθη μας;
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε τη γνωστική ασυμφωνία στην πράξη. Το μυαλό σας θα φτάσει πολύ μακριά, για να διατηρήσει την αίσθηση της ταυτότητάς σας, έτσι σας βοηθά να συνειδητοποιήσετε πώς αισθάνεστε όταν αυτή εμφανίζεται. Τυπικά, εκδηλώνεται ως σύγχυση, άγχος, αμηχανία ή ενοχή. Αυτά τα συναισθήματα δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι είστε λάθος, αλλά μπορείτε τουλάχιστον να τα χρησιμοποιήσετε ως υπενθυμίσεις για να εξερευνήσετε την κατάσταση από μια αμερόληπτη προοπτική και αντικειμενικά να αναρωτηθείτε αν υπάρχει υπαιτιότητά σας.
Ομοίως, μάθετε να αναγνωρίζετε τις συνηθισμένες δικαιολογίες και εκλογικεύσεις σας. Σκεφτείτε εκείνη τη φορά που κάνατε λάθος και το ξέρατε, αλλά προσπαθήσατε να το δικαιολογήσετε. Θυμηθείτε πώς νιώσατε όταν προσπαθούσατε να εξορθολογίσετε τη συμπεριφορά σας και επισημάνετε αυτό το συναίσθημα ως γνωστική ασυμφωνία την επόμενη φορά που θα συμβεί.
Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι μας βοηθά επίσης να θυμόμαστε, ότι οι άνθρωποι συγχωρούν πιο συχνά από ό,τι πιστεύουμε. Κάποια χαρακτηριστικά όπως η ειλικρίνεια και η ταπεινοφροσύνη σας κάνουν πιο ανθρώπινο και επομένως πιο προσιτό. Από την άλλη πλευρά, αν είναι αναμφισβήτητα σαφές ότι κάνετε λάθος, η άρνηση να ζητήσετε συγγνώμη αποκαλύπτει την ύπαρξη χαμηλής αυτοπεποίθησης.
Αν είναι σαφές σε όλους ότι κάνατε λάθος, δηλώνουν οι ψυχολόγοι, το να είστε κάθετοι στην άποψή σας, δείχνει στους ανθρώπους την αδυναμία του χαρακτήρα σας παρά τη δύναμη σας.
Πηγή: nytimes.com
