Τα γονίδια δε λειτουργούν ως «πεπρωμένο» στην εκδήλωση κατάθλιψης, αναφέρει μια νέα μελέτη στο Northwestern Medicine. Το περιβάλλον είναι ένας σημαντικός παράγοντας και η ανατροφή μπορεί να παρακάμψει τη φύση.
Όταν οι ερευνητές πήραν αρουραίους που είχαν εκτραφεί γενετικά για να εκδηλώσουν κατάθλιψη και τους έδωσαν το ισοδύναμο της «ψυχοθεραπείας» για τους αρουραίους, παρατήρησαν ότι η καταθλιπτική συμπεριφορά τους είχε μετριαστεί. Και, αφού οι καταθλιπτικοί αρουραίοι έλαβαν την θεραπεία, ορισμένοι εκ των αιματολογικών βιοδεικτών τους για την κατάθλιψη, άλλαξαν σε μη καταθλιτπικά επίπεδα.
«Το περιβάλλον μπορεί να τροποποιήσει μια γενετική προδιάθεση για την κατάθλιψη», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια της μελέτης Eva Redei, καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Northwestern Feinberg School of Medicine. «Αν κάποιος έχει ένα ισχυρό ιστορικό κατάθλιψης στην οικογένειά του και φοβάται ότι στο μέλλον τα παιδιά του θα εκδηλώσουν κατάθλιψη, η μελέτη μας τον καθησυχάζει. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και η υψηλή προδιάθεση για κατάθλιψη, μπορεί να ανακουφιστεί μέσω της ψυχοθεραπείας».
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης γενετικές επιδράσεις και περιβαλλοντικές επιδράσεις για την κατάθλιψη που πιθανό να λειτουργούν μέσω διαφορετικών μοριακών οδών. Οι αρουραίοι που εκτράφηκαν γενετκά για να εκδηλώσουν κατάθλιψη και οι αρουραίοι που έγιναν καταθλιπτικοί λόγω του περιβάλλοντός τους, έδειξαν εντελώς διαφορετικές αλλαγές στα επίπεδα τους των αιματολογικών δεικτών τους για την κατάθλιψη. Αν είμαστε σε θέση να διαφοροποιήσουμε τους δύο τύπους κατάθλιψης, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε μία πιο στοχευμένη θεραπευτική αγωγή με φάρμακα ή ψυχοθεραπεία.
Τα ποντίκια στη μελέτη του Northwestern είχαν εκτραφεί για να εκδηλώσουν καταθλιπτική συμπεριφορά για 33 γενιές και έδειξαν ακραία απόγνωση.
«Δεν υπάρχουν άνθρωποι που να είναι καθολικά γενετικά προδιατεθειμένοι στην κατάθλιψη με τον τρόπο που ήταν οι αρουραίοι», είπε η Redei. «Εάν μπορείτε να τροποποιήσετε τη κατάθλιψη σε αυτούς τους αρουραίους, τότε σίγουρα θα είστε σε θέση να το κάνετε και στον άνθρωπο». Το γενετικό μοντέλο του αρουραίου με κατάθλιψη είναι βιολογικά παρόμοιο με αυτό της ανθρώπινης κατάθλιψης.
Στη μελέτη του Northwestern, η Redei και οι συνεργάτες της θέλησαν να δουν αν θα μπορούσαν να αλλάξουν την κατάθλιψη που είχε προκληθεί γενετικά στους αρουραίους, αλλάζοντας το περιβάλλον τους. Έβαλαν τους καταθλιπτικούς αρουραίους σε μεγάλα κλουβιά και τους έδωσαν να μασούν πολλά παιχνίδια καθώς και χώρους για να κρυφτούν και να αναρριχηθούν – ένα είδος Disneyland για τους αρουραίους. Οι αρουραίοι παρέμειναν σε αυτήν την «παιδική χαρά» για ένα μήνα.
«Εμείς αυτό το ονομάζουμε ψυχοθεραπεία αρουραίων», είπε η Redei, «επειδή ο εμπλουτισμός που τους παρείχαμε, τους επιτρέπει να ασχοληθούν περισσότερο με το περιβάλλον και μεταξύ τους». Τα αποτελέσματα μετά από ένα μήνα στην «παιδική χαρά»: η καταθλιπτική συμπεριφορά των αρουραίων μειώθηκε δραματικά.
Μετά την ψυχοθεραπεία στη «παιδική χαρά», οι αρουραίοι τοποθετήθηκαν σε μια δεξαμενή νερού. Η συμπεριφορά τους στη δεξαμενή λειτούργησε σαν μία μέτρηση για την κατάθλιψη. Οι αρουραίοι που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου θα κολυμπούσαν, ψάχνοντας για έναν τρόπο να ξεφύγουν. Οι καταθλιπτικοί αρουραίοι απλά θα επέπλεαν δείχνοντας συμπεριφορά απελπισίας. Αφού πέρασαν ένα μήνα στην «παιδική χαρά», οι γενετικά καταθλιπτικοί αρουραίοι κολυμπούσαν με ενέργεια στη δεξαμενή, ψάχνοντας για μια έξοδο.
Δεν έδειξαν απελπισία.
Οι επιστήμονες του Northwestern θέλησαν να δουν αν το περιβαλλοντικό στρες μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη σε αρουραίους που είχαν εκτραφεί φυσιολογικά. Αρχικά αυτοί οι αρουραίοι, που λειτούργησαν ως ομάδα ελέγχου, δεν παρουσίασαν συμπεριφορά απόγνωσης. Οι αρουραίοι ελέγχου υποβλήθηκαν σε ψυχολογικά αγχωτικές κατάστασεις, οι οποίες περιελάμβαναν την ακινητοποίησή τους για δύο ώρες την ημέρα, για δύο εβδομάδες. Μετά τις δύο εβδομάδες, οι αγχωμένοι, αρουραίοι που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου, εμφάνισαν καταθλιπτική συμπεριφορά όταν τοποθετήθηκαν σε μια δεξαμενή νερού. Απλά επέπλεαν – μία συμπεριφορά απόγνωσης – και δεν προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Μετά το περιβαλλοντικό στρες, ορισμένοι από τους αιματολογικούς βιοδείκτες για την κατάθλιψη άλλαξαν από μη καταθλιπτικά επίπεδα σε επίπεδα που παρατηρούνται σε γενετικά καταθλιπτικούς αρουραίους.
Το επόμενο βήμα είναι να μάθουμε αν οι βιοδείκτες πραγματικά μπορούν να προκαλέσουν συμπεριφοριστικές αλλαγές ως απάντηση προς το περιβάλλον. «Αν ναι, τότε ίσως μπορούμε να βρούμε νέα φάρμακα για να αλλάξουμε το επίπεδο των βιοδεικτών στους καταθλιπτικούς αρουραίους σε εκείνο των μη καταθλιπτικών αρουραίων της ομάδας ελέγχου και, έτσι, να ανακαλύψουμε νέα αντικαταθλιπτικά φάρμακα», δήλωσε η Redei.
Πηγή: Northwestern University Feinberg School of Medicine
Πηγή έρευνας: Translational Psychiatry
Απόδοση – Επιμέλεια: Ομάδα psychologynow
