Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να εκτιμήσουμε τη διαφορετικότητα αλλά κυρίως να τη δούμε ως μια ευγενή και ανθρώπινη αξία σε όλες τις εκφάνσεις της. Υπάρχουν όμως και μερικοί πολύ πρακτικοί λόγοι για να επιδιώξουμε να βρεθούμε σε ένα περιβάλλον διαφορετικότητας, όπως επισημαίνει ένα νέο άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό “Perspective on Psychological Science”.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, τα επιστημονικά συμπεράσματα σχετικά με την διαφορετικότητα της ομάδας, παρουσιάζονται με ανάμεικτο ύφος στο σύνολό τους. Συγκεκριμένα γράφουν: “Μετά από περίπου μισό αιώνα ερευνών έχουν παραχθεί μερικά ξεκάθαρα και συνεπή χαρακτηριστικά της επιρροής της διαφορετικότητας στο σχηματισμό της ομάδας και στην απόδοση της, με ορισμένες μελέτες να αποκαλύπτουν τις ευεργετικές επιδράσεις της και άλλες που τεκμηριώνουν μειονεκτήματα της”. Ανάμεσα στα μειονεκτήματα είναι το γεγονός ότι είναι πιο δύσκολο να επιτευχθεί συνοχή της ομάδας σε ετερογενείς ομάδες από ό, τι σε ομογενείς. Οι άνθρωποι έχουν μια τάση προς την ομοφυλία ή να έλκονται από εκείνους που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τους ίδιους.
Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις κοινωνικών ομάδων που έχει παρατηρηθεί ότι ένα κομμάτι τριβής μπορεί να είναι ευεργετικό. Οι ερευνητές αναφέρουν ένα πείραμα, για παράδειγμα, στο οποίο οι συμμετέχοντες “είχαν τοποθετηθεί είτε σε μία ομοιογενή ομάδα ή σε μία ποικιλόμορφη ομάδα” και στη συνέχεια τους ζητήθηκε να λύσουν ένα μυστηριώδη φόνο:
Στις ποικιλόμορφες ομάδες, τα επίπεδα εμπιστοσύνης που ανέφεραν οι συμμετέχοντες αυτής σχετικά με την απόδοση της ομάδας τους, αντιστοιχήθηκαν με το πόσο καλά η ομάδα τους πραγματικά απέδωσε (δηλαδή, οι ποικιλόμορφες ομάδες που αναγνώρισαν το σωστό ύποπτο της δολοφονίας ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών τους από τις ποικιλόμορφες ομάδες που δεν τον αναγνώρισαν). Τα άτομα στις ομοιογενείς ομάδες, αντίθετα, έτειναν να αναφέρουν υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης, ανεξάρτητα από το πώς απέδωσε η ομάδα τους. Εν ολίγοις, οι ομοιογενείς ομάδες είχαν καλύτερη απόδοση σε αυτό το επίπεδο εμπιστοσύνης από τις ποικιλόμορφες ομάδες, παρατηρώντας τα αποτελέσματα από έναν αντικειμενικό δείκτη ακρίβειας.
Σε ένα άλλο πείραμα, οι συμμετέχοντες τοποθετήθηκαν τυχαία σε λευκούς ή πολυφυλετικούς ενόρκους και τους ζητήθηκε να πάρουν αποφάσεις πάνω στην την ίδια δίκη:
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι ομοιογενείς ένορκοι έκαναν πιο ανακριβείς δηλώσεις και έλαβαν υπόψη τους ένα στενότερο εύρος πληροφοριών καθώς συζητούσαν για τη δίκη, από ό, τι οι πολυφυλετικοί ένορκοι. Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να ήταν τουλάχιστον εν μέρει λόγω της αποφυγής της διαφωνίας των μελών στις ομοιογενείς ομάδες, γεγονός που υπονόμευσαν οι προσαρμοστικές συμπεριφορές των ενόρκων σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών και της εξέτασης των συναφών χαρακτηριστικών. Επιπλέον, στοιχεία από άλλους τομείς, ίσως παρέχουν πληροφορίες για τους λόγους που μπορεί να συμβούν αυτές οι επιδράσεις.
Όταν ζητηθεί στους ανθρώπους να σκεφτούν για κοινωνικές κατηγορικές διαφορές, καθώς βρίσκονται σε ποικιλόμορφες ομάδες, είναι πιο πιθανό να βγουν έξω από τη δική τους σκοπιά και λιγότερο πιθανό να καταλογίσουν ενστικτωδώς τη δική τους γνώση σε άλλους. Η έλλειψη αυτής της κοινωνικής προτροπής σε ομοιογενείς ομάδες μπορεί έτσι να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί οι υποκειμενικές απαντήσεις των ατόμων σε αυτές τις συνθήκες τείνουν να είναι λιγότερο αντικειμενικές και να ερμηνεύονται στενά.
Η διαφορετικότητα, με άλλα λόγια, σας ωθεί έξω από την ασφαλή και γνώριμη θέση σας σε ένα καλό δρόμο. Προκαλεί διάφορα είδη συζητήσεων και λεκτικών αντιπαραθέσεων και βοηθά να αντισταθείτε στις χειρότερες συνέπειες της ομαδικής σκέψης. Ακόμη και αν η διαφορετικότητα είναι ένα δύσκολο πράγμα να επιτευχθεί, αυτό είναι ένα από τα εξαιρετικά πολύτιμα οφέλη του.
H έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Perspective on Psychological Science
